“Don’t be alone wolf” là một câu slogan mà tôi vô cùng tâm đắc xoáy mạnh vào tư duy khởi nghiệp và tinh thần đồng đội của những người trẻ tại Hội trại khởi nghiệp trẻ Việt Nam ( VYE Boocamp 2016) được tổ chức vào tháng 8 vừa qua. Ba năm trước, cuộc đời tôi đã thực sự sang trang khi đặt những bước chân chập chững đầu tiên vào tổ chức này, tựa như một giấc mơ hóa hiện thực. Giờ phút này, có thể ngồi điềm tĩnh ở đây, hồi tưởng lại những bài học và trải nghiệm đáng quý của bản thân trong niềm hạnh phúc vô bờ của sự trưởng thành.
Có rất nhiều các anh chị, các bạn trại sinh tham gia hội trại lần này, hầu hết họ đều là những du học sinh theo học đa dạng các ngành nghề của nhiều trường Đại học danh tiếng trên thế giới. Chúng tôi làm việc liên tục trong bảy ngày ở nhiều nhóm dự án khác nhau, nền tảng hoạt động trên một số lĩnh vực như: công nghệ, nông nghiệp, giáo dục hay y tế…Dự án của nhóm tôi là thiết lập mô hình cung ứng dịch vụ tư vấn, sản phẩm về thời trang&làm đẹp cho phái nữ trên kênh thương mại điện tử. Đó quả thực là một thách thức lớn, vô vàn bài toán rủi ro về thị trường, tài chính hay khách hàng được vạch thẳng ra một cách tàn nhẫn và chúng tôi gần như “vỡ mộng” trước sự sụp đổ của nhiều ý tưởng dịch vụ được đánh giá gần như “hoàn hảo”. Rất may sao ở thời điểm đó, nhóm tôi có năm người như năm cánh tay đắc lực hỗ trợ chuyên môn cho nhau: một anh học chuyên sâu về tài chính, một anh lại giỏi trong xây dựng chiến lược& triển khai kế hoạch, một chị thiên hướng về thẩm mỹ thời trang, chị còn lại hanh thông với quản trị rủi ro, nhân sự, cũng như phát triển thị trường, tôi thì biết chút ít nền tảng về Sales& Marketing. Chúng tôi phát huy thế mạnh của bản thân vào từng ngách nhỏ trong tổng thể dự án, dưới góc nhìn đa chiều, một số vấn đề đặt ra đã có giải pháp. Mặc dù trong đêm chung kết, dự án nhóm chúng tôi không đạt được thành tích cao nhất nhưng ra về với một khát vọng khởi nghiệp đẹp đẽ và một bản kế hoạch kinh doanh hoàn chỉnh đã là niềm an ủi rất lớn.
Hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đang đứng giữa quá nhiều ngã rẽ và vẫn từng bước chuyển mình với tham vọng vươn tầm ra thế giới. Đó là một giấc mơ lớn, đòi hỏi sự hợp lực chặt chẽ, chung lưng đấu cật không chỉ của một nhóm người, mà của cả một cộng đồng. Nhiều mô hình khởi nghiệp tại thung lũng Silicon Valley, thuật ngữ “quốc gia khởi nghiệp” ở Israel hay câu chuyện về các tài phiệt trên phố Wall đã truyền cho chúng ta cảm hứng và niềm tin mãnh liệt vào một viễn cảnh tương lai không xa. Tôi thấy cái cốt nằm ẩn sâu trong tinh thần đồng đội ở họ. Tôi khá may mắn khi sau đợt hội trại, đã có nhiều cơ hội đến với mình, tôi được trực tiếp lắng nghe chia sẻ kinh nghiệm từ đại sứ quán, các nhà sáng lập, điều hành hay nắm giữ vị trí rường cột trong một số tập đoàn, doanh nghiệp công nghệ tại khu vực Đông Nam Á. Tôi bước vào thế giới của những con người thành công, giàu có bằng tâm thế hồn nhiên và chưa thể định hình được điều gì vĩ mô hơn trong đầu. Tại các buổi tiệc tối, sự kiện hay diễn đàn kết nối các thương nhân, trong vai trò là một trợ lý tại công ty phát triển ứng dụng về giáo dục, ở góc khuất nào đó, tôi bắt đầu lặng lẽ quan sát cách thức giao thiệp của họ, nó khiến tôi phải thay đổi cách nhìn của bản thân về thế giới thượng lưu, nơi mà những con người thành công, giàu có không ngừng kết nối. Họ là những cá thể trong một mạng lưới khổng lồ có sức ảnh hưởng về nhiều mặt của đất nước, họ sẵn sàng giúp đỡ hỗ trợ lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh, cùng vượt qua biến động suy thoái kinh tế, họ giao thiệp với nhau bằng sự tỉnh táo và chân thành, có nhiều người đã đạt đến đỉnh cao của sự nghiệp và họ nhiệt thành chia sẻ bí quyết của riêng mình đến những người xung quanh. Họ phóng khoáng kể về ý tưởng, chúc mừng thành công và san sẻ khó khăn cho nhau, đảm bảo lời đề xuất của đối phương sẽ luôn được cất nhắc. Tôi bắt đầu có những hình dung chân thực về bằng chứng sống thành công sẽ tiếp tục mang đến thành công.
Dường như bản thân đã vỡ òa ra khá nhiều điều mà trong trường học, tôi không được dạy. Rằng cuộc đời vốn dĩ không công bằng, nếu muốn trở nên xuất chúng hay đạt được thành công, mục tiêu của cuộc đời, thứ cốt yếu không phải là bạn giỏi giang đến đâu, tài năng hay thông minh ra sao, cũng không phải bệ phóng hay xuất thân của bạn có to lớn nhường nào. Mà là nằm ở ý chí kiên gan cùng năng lực xây dựng quản trị các mối quan hệ. Tất nhiên, những thứ kể trên là cần thiết, tuy vậy chúng ta chẳng thể đi được đường dài, nếu chỉ biết cần mẫn và nỗ lực, một mình một bóng.
Bạn có giấc mơ lớn, ý nghĩa, nhưng bạn không có đủ niềm tin, tiềm lực và không thể xây dựng mạng lưới mối quan hệ có giá trị thực chất thì thật phũ phàng để nói rằng giấc mơ ấy sớm muộn rồi cũng hóa hư vô.
Vài nhóm người trẻ dường như đã tôn thờ quá sâu vào dòng xoáy mang tên khởi nghiệp, như một trào lưu để khẳng định giá trị bản thân, hơn là sự trăn trở “ giải quyết nỗi đau” của khách hàng, của thị trường. Đúng là bất cứ người trẻ nào cũng nên có tư duy khởi nghiệp, vì đó là tư duy của sự cầu tiến và hoàn thiện, nhưng có phải ai cũng nên bước ra khởi nghiệp hay không lại là câu chuyện khác. Một trong những góc tối đằng sau câu chuyện đó chính là quyền năng ở những mối quan hệ. Sau đây là vài bài học nhỏ mà tôi đã tự rút ra thông qua việc xây dựng mối quan hệ, đặc biệt với những người trẻ.
Đừng vô cảm, đừng sợ thiệt
Ở Việt Nam, sự thờ ơ mặc kệ đã trở thành một “văn hóa”, nhiệt tình giúp đỡ người khác bị xem là ngu dại, là ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng, cái gì có lợi lộc trực tiếp đến mình thì mới làm, không thì cứ nhắm mắt cho qua, kẻo lại vạ thân. Chính vì lối tư duy “ thân ai nấy lo, việc ai người nấy làm” lớn dần trong mỗi cá nhân nên xã hội mới sản sinh ra những thoái trào về đạo đức, biển sóng gió trên thương trường thay vì các doanh nghiệp cùng dắt tay nhau qua biến động thì nay lại nhân thời cơ dìm chết lẫn nhau.
Đành lòng là không nên phung phí sự giúp đỡ vô tội vạ bởi xã hội ngày nay cũng muôn phần hiểm ác nhưng thử lấy ví dụ về chuyện làm việc nhóm ( team work) của học sinh, sinh viên, “teamwork” thường chia ra theo kiểu “work” ai nấy làm, xong ráp lại thành một “team”, thay vì ngồi lại cùng nhau, tương trợ tìm ra giải pháp thì giờ lại nhao nhao thi đua phấn đấu tranh giành thành tích, ai giỏi hơn ai, ai góp công nhiều hơn ai, cá nhân ai cũng loay hoay phấn đấu trong đơn độc, đến cuối cùng leo được tới đỉnh cao cũng chỉ có một thân một mình, liệu đứng vững được bao lâu, liệu có thật sự hạnh phúc? . Trái ngọt chưa bao giờ dành cho kẻ chỉ biết toan tính thiệt hơn, cái gì cũng chỉ biết đắp vào thân mình, cho- nhận là một vòng tuần hoàn, bạn cho đi nhiều sẽ càng nhận được nhiều. Đừng sợ thiệt.
Học cách khen ngợi
Khen ngợi, khích lệ điểm sáng và chia sẻ những điều tốt đẹp với người khác là cách lan tỏa nguồn năng lượng sống tích cực cho bản thân, cho mọi người. Khen để người ta thấy thoải mái chứ không phải ái ngại, có thì nói có, không thì nghĩ cách mà mở lời cho khéo. Tâm lý của con người là vậy, nếu hiểu được bản chất của cách truyền tải một vấn đề, một thông điệp bạn sẽ có được sự yêu quý và ánh nhìn thiện cảm từ mọi người, đừng tiếc những lời khen ngợi, nó là vốn quý để duy trì đường dài cho các mối quan hệ. Nhìn thấy nụ cười từ phía đối phương, tâm hồn bạn cũng sẽ tỏa nắng.
Sống chân thành
Hãy cư xử chân thành và biết ơn trong tất cả các mối quan hệ, trái đất này rất tròn, đừng để hoàn cảnh gặp lại là một lần khó xử hay bối rối. Chúng ta cần hiểu thấu một vấn đề: phải thiết lập mối quan hệ đủ lâu trước khi dám mở lời nhờ vả người khác điều gì. Những mối quan hệ bền vững được thiết lập chỉ có thể dựa trên niềm tin và sự chân thành. Những kẻ lật lọng, dối trá, thực dụng, qua cầu rút ván hay ăn cháo đá bát…sẽ không bao giờ có cơ hội lần thứ hai. Họ giúp bạn là vì họ tin tưởng bạn, nếu bạn đánh mất điều đó, thì chính bạn tự cắt đường đi của mình.
Gạn lọc và sẵn sàng buông bỏ
Một nghịch lý là không phải bạn cứ sống tốt với ai thì người ta sẽ đối tốt lại với bạn y như vậy. Bạn chân thành dốc lòng vì họ không đồng nghĩa họ sẽ phải làm điều tương tự với bạn. Sống tốt không phải là tự biến mình trở thành kẻ dễ bị người khác lợi dụng hay sai khiến, càng không phải để mong cầu nhận lại chút lợi lộc cho bản thân hay cách hành xử tương ứng từ đối phương.
Sống tốt là một thói quen được duy trì bằng cái đầu tỉnh táo, biết suy xét, biết nhìn nhận và trái tim bao dung, chân thành. Trên hành trình tìm đến những mối quan hệ chân chính, sẽ chẳng lạ gì nếu bạn vấp phải dăm ba đứa bạn đểu giả, trục lợi và chơi đâm sau lưng mình. Không sao cả, càng phải trả giá ở quá khứ thì mới biết trân quý hơn những điều tốt đẹp trong hiện tại, đừng mất niềm tin vào các mối quan hệ, không phải ai cũng như ai. Hãy chấp nhận gạn lọc bớt một số mối quan hệ vô thưởng vô phạt, thực dụng, không xứng đáng ra khỏi tâm trí, tỉnh táo tránh xa những kẻ đố kị hay có ý định phá hoại cuộc đời bạn, nếu bạn không làm điều đó trước, sớm muộn gì cũng sẽ nhận quả đắng. Hãy đối xử tử tế với tất cả, dù họ có đối tệ với bạn ra sao, vì bạn vẫn xứng đáng có được sự thanh thản trong tâm hồn.
Từ dẫn chứng câu chuyện về hội trại khởi nghiệp, từ nhóm dự án phát triển kinh doanh hay các buổi networking của giới thượng lưu, để nhìn nhận một khía cạnh về các mối quan hệ xung quanh có thể định đoạt cuộc đời của mỗi chúng ta. Bởi mạng lưới thể hiện giá trị thật của bạn, đừng chỉ là một con sói đơn độc trong khu rừng hoang, như câu danh ngôn của một vĩ nhân đã từng nói : “Muốn đi nhanh hãy đi một mình, nhưng nếu muốn đi xa hãy đi cùng nhau!”.
From Dreamiie with love
