BÀN VỀ TIỂU THUYẾT NGƯỜI TÌNH CỦA NỮ NHÀ VĂN PHÁP MARGUERITE DURAS l Dreamie

Không biết bắt nguồn tự bao giờ, tôi lại đặt một thứ tình cảm thiên vị và mê đắm vào các tác phẩm văn học Pháp nhiều đến vậy. Một loại trạng thái cân bằng đến mức được duy trì toàn vẹn và thẩm thấu đến từng câu chữ, từng ý niệm thông qua mỗi câu chuyện, qua thế giới nội tâm nhân vật. Thật sự khiến người ta không khỏi ám ảnh.

Tôi đọc “Người tình” lần đầu tiên vào năm 17 tuổi, đó là bản tiếng việt được Nhã Nam phát hành trước khi nổi lên làn sóng về bộ phim The Lover được trình chiếu rộng rãi với đông đảo công chúng.  Bản dịch chưa thực sự truyền tải trọn vẹn và sắc nét những mạch ngầm cảm xúc qua ngòi bút chất đầy thần lực của Marguerite nhưng nó cũng là sự lựa chọn không tồi cho việc tôi không thể đọc được bản gốc tiếng Pháp.

Lấy bối cảnh trên chuyến phà Vĩnh Long- Sa Đéc, cộng hưởng với một phần Marguerite được sinh ra tại Sài Gòn- Gia Định nên các trường đoạn khắc họa cảnh vật thiên nhiên, con người, tập tục đến những nét văn hóa đặc sắc qua ngòi bút của nữ nhà văn người Pháp lại đậm chất thuần Việt như thế. “Người Tình” tái hiện cuộc tình nguyên bản có thật của nữ nhà văn và một người đàn ông gốc Hoa giàu có, tài giỏi bậc nhất vùng Sa Đéc hơn bà khá nhiều tuổi, định mệnh xuất phát từ sự trớ trêu, ngang trái khi ông phải lòng cô gái phương Tây da trắng, mảnh khảnh vừa bước qua tuổi 15 từ lần gặp mặt đầu tiên nhiều bỡ ngỡ pha chút ngại ngùng. “Người Tình” là bản giao hưởng thâm trầm đầy khắc khoải về tình yêu, dục vọng, ranh giới của các tầng lớp giai cấp trong xã hội đan xen, khỏa lấp lẫn đày đọa những kẻ trong cuộc khốn khổ đến tận cùng.

Khởi nguồn từ giây phút chạm mặt, hình bóng của đối phương hằn khắc sâu đậm trong tâm trí cả hai, họ không tiếc dành cho nhau những ân ái mặn nồng, những thoáng đãng mênh mông giữa cái nhịp sống ồn ã xô bồ của cả thành phố. Đắng cay thay, những hủ tục xung quanh việc môn đăng hộ đối đã dựng lên bức rào cản và nỗ lực tách rời hai trái tim không ngừng yêu, không ngừng khao khát hướng về nhau. Những vết cứa khó chữa lành về gia cảnh đầy phức tạp, lắm u ám của gia đình cô gái trẻ, về bà mẹ vô tâm, nhu nhược, thiên vị, về người anh cả tàn nhẫn, vô dụng và phá họai đến tận ngưỡng tuổi 50, về cái chết đầy thương tâm, bi ai của anh út, về cuộc sống khốn khó, chật vật từng ngày. Có lẽ chuyến phà định mệnh đã đưa họ đến bên nhau, và cũng chính chuyến phà đó đã mang cô gái trẻ vĩnh viễn rời xa người đàn ông, là người tình, là cuộc tình khắc cốt ghi tâm năm ấy. Cho đến tận cùng của cuộc đời họ, dù trải qua muôn trùng xa cách, dù không thể tương phùng được với nhau, dù vĩnh viễn không thể thuộc về đối phương một cách toàn vẹn nhưng chưa bao giờ ông thôi nguôi ngoai nhớ về người tình nhiều năm xa cách xứ Paris hoa lệ, cô lại luôn tìm cách trốn tránh và lãng quên cuộc tình đầy ám ảnh bằng việc lao vào học tập, kết hôn, dừng chân với nghề viết văn và ngập chìm trong rượu, thuốc lá suốt phần đời còn lại.

Lực hút khiến L’ Amant có giá trị là những cảnh nóng triền miên hữu hiện trong một mối quan hệ ngỡ như chỉ là đổi chác xác thịt, chẳng có điều gì để đáng ca tụng hay truyền tải thông điệp. Nữ nhà văn chỉ đóng vai trò là người kể chuyện lại một phần trong quãng đời niên thiếu của mình. Ẩn chứa sau dó là một ma lực đẩy họ- những kẻ mê cuồng trong cuộc đi vào nhau với nude, sex, với tình yêu cuồng nhiệt và cả sự thương xót. Yêu đến độ không dám nhận là mình yêu cho đến khi chia lìa, yêu đến độ cuối đời gặp vẫn còn yêu nhau, yêu đến khi chết đi. Hai người sống với nhau trong một mối quan hệ phức tạp, giữa yêu và lòng tự trọng, giữa tình cảm yêu đương đơn thuần và quan hệ thể xác mãnh liệt, một mối quan hệ xuất phát từ những khát khao nhục dục và sự đau khổ. Một tình yêu phải gồng mình chống lại bao rào cản tuổi tác, văn hóa, gia đình và cả những định kiến xã hội khắt khe.

Tôi thực sự bị ám ảnh bởi cách diễn đạt chân thực đến đậm đặc trên hành trình dẫn dắt trường liên tưởng cảm xúc thấm lẫn cốt truyện của Marguerite:

“ Chiếc giường được ngăn cách với thành phố bằng những cánh cửa chớp có những hàng khe thưa ấy, bằng tấm rèm vải ấy. Không có một vật liệu chắc chắn nào ngăn cách chúng tôi với những người khác. Những người đó, họ chẳng hề hay biết đến sự tồn tại của chúng tôi….Mùi caramen bay vào phòng, mùi lạc rang, xúp Tàu, thịt nướng, thảo mộc, hoa nhài, bụi bặm, xăng dầu, lửa than củi, ở đây lửa được chuyên chở trong những chiếc giỏ, được bán trên đường phố, mùi của thành phố là mùi của các làng quê hẻo lánh, của rừng”.

“…Anh biết là trước đó cô đã bắt đầu viết sách, anh biết điều ấy qua bà mẹ mà anh gặp lạ ở Sài Gòn. Và biết cả chuyện anh út nữa, anh đã đau buồn cho cô vì chuyện đó. Và rồi anh không còn biết nói gì với cô nữa. Và rồi anh đã nói với cô. Anh nói rằng mọi sự vẫn như trước, rằng anh vẫn yêu cô, rằng anh không bao giờ có thể ngừng yêu cô được, rằng anh sẽ yêu cô cho đến chết”.

L’Amant là một hồi ức đẹp về tình yêu đã mất. Thông qua cái nhìn hồi tưởng, những nét xấu xí bị tước bỏ đi, chỉ còn những dịu ngọt ở lại. Tác phẩm có thể khiến cho những người thực tế nhăn mày, nhưng lại dễ chịu, duyên dáng vô song đối với những người yêu sự gợi cảm và lãng mạn.

Trích “ Người Tình”- Marguerite Duras

From Dreamiie with love